Tadeusz Baird

ur. 26.07.1928 w Grodzisku Mazowieckim, zm. 02.09.1981 w Warszawie
0:00 / 0:00
Impresja na temat serii Tadeusza Bairda
Seria z II cz. Czterech esejów
W II cz. utworu pt. Cztery Eseje Baird przedstawia serię ulegającą licznym przeobrażeniom w polifonicznej imitacji między solowymi partiami, zakomponowując ją także większym grupom instrumentów. Dzięki rytmizacji seria dodekafoniczna jest słyszalna jako wyraźny motyw, który stanowi czoło tematu opracowywanego w poszczególnych kupletach między refrenami.

Życiorys

Studiował kompozycję m.in. u Kazimierza Sikorskiego i Piotra Perkowskiego, a także fortepian u Tadeusza Wituskiego oraz muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim. W 1949 roku, w odpowiedzi na narzucenie realizmu socjalistycznego jako jedynej dopuszczalnej podstawy kompozycji, Baird wraz z Serockim i Krenzem utworzył Grupę 49, której celem było komponowanie muzyki antyelitarnej bez rezygnacji ze współczesnych technik. Brał także udział w organizacji pierwszych edycji Warszawskiej Jesieni, a od 1974 roku wykładał w Akademii Muzycznej w Warszawie.

Twórczość

Baird jest często uważany za późnoromantycznego liryka i następcę nie tylko Berga, ale także Mahlera i Szymanowskiego. W jego twórczości szacunek dla tradycji (neoklasycyzm, częste archaizacje) łączy się z wrażliwością na piękno brzmienia i niezwykłym ładunkiem ekspresji. Baird uważany jest za jednego z najwybitniejszych kontynuatorów ekspresjonizmu w muzyce II połowy XX wieku. Najczęściej wykonywane są młodzieńcze dzieła Bairda: neoklasyczna suita Colas Breugnon na smyczki i flet (1951), archaizujące Cztery sonety miłosne do słów Szekspira na baryton i orkiestrę (1956) oraz liryczne Cztery Eseje na orkiestrę (1958).

Dodekafonia

Tadeusza Bairda rozwijał swój warsztat kompozytorski w czasach, gdy dodekafonia była już kategorią historyczną i każdy student kompozycji uczył się jej podstaw, dlatego przykłady zastosowania techniki dwunastotonowej znajdziemy już w jego wczesnej twórczości. Przyswajał także inne zdobycze techniczne „nowej muzyki”, takie jak postwebernowski punktualizm czy serializm totalny. Podkreślał, że odkrycie dodekafonii i serializmu było otwarciem zupełnie nowych horyzontów muzycznych, lecz jednocześnie uważał, że nie należy ich stosować w sposób ścisły. W pierwszych utworach Bairda krystalizują się różne sposoby wykorzystania czynnika melodycznego, od tematycznego kształtowania formy zaczynając, a w późniejszych utworach prowadzą już do bardziej swobodnych koncepcji, nie unikających odwołań do idiomu punktualistycznego. Indywidualizm Bairda tkwi w ukazaniu możliwości ekspresyjnych serii i jej poszczególnych składników. Interwał, podniesiony do rangi czynnika konstrukcyjnego staje się u niego wartością wyrazową. Dlatego też to właśnie wyrazistość interwałów, motywów i fraz jest w jego twórczości czynnikiem podstawowym.

Quiz muzyczny

Ćwicz swój słuch muzyczny, powodzenia!

Quiz

1 / 7

Posłuchaj nagrania II cz. Czterech Esejów. 

Jakie jest metrum utworu?

2 / 7

Posłuchaj nagrania II cz. Czterech Esejów.

Jakie 4 instrumenty pojawiają się jako pierwsze (w kolejności) od 6:09 do 6:53 nagrania?

3 / 7

Posłuchaj nagrania II cz. Czterech Esejów (6:09-6:21).

Po kilku sekundach pojawia się partia fletu, która wykorzystuje dźwięki serii, jednak w innej postaci. Jest to :

4 / 7

Posłuchaj nagrania II cz. Czterech Esejów (6:09-6:21).

Czy partia klarnetu, która pojawia się po kilku sekundach wykorzystuje we wskazanym fragmencie wszystkie dźwięki serii w swojej partii?

5 / 7

Powracający fragment (refren) początku II cz. Czterech Esejów wskazuje na wykorzystanie formy:

6 / 7

Posłuchaj nagrania II cz. Czterech Esejów (6:09-8:00). Powracający po raz pierwszy refren (7:48) brzmi niemalże identycznie względem pierwszego pokazu na początku II cz. utworu. Jest jednak jedna różnica  między nimi (nie w wykonaniu). Wskaż jaka:

7 / 7

Posłuchaj Impresji do 10 sekundy nagrania. Nie wszystkie dźwięki serii w partii puzonu zostały wykonane w tej oktawie, w której zostały zapisane. Wskaż, jakie to dźwięki:

Your score is

0%

Dodekafonia

To technika dwunastotonowa (z greckiego dodeka oznacza liczbę 12), która powstała w dobie upadku tonalności w muzyce, gdy wszystkie dźwięki skali chromatycznej były traktowane równoprawnie. Pojawiła się wtedy potrzeba nowego uporządkowania atonalnego materiału muzycznego. Z dodekafonii wyrosła technika serialna – jeden z najważniejszych nurtów muzyki II połowy XX wieku.