Bogusław Schaeffer
ur. 06.06.1929 we Lwowie, zm. 01.07.2019 w Salzburgu
0:00
/
0:00
Impresja na temat serii Bogusława Schaeffera
Seria z IV cz. Czterech utworów na trio smyczkowe
Sonorystyczne eksperymenty brzmieniowe Schaeffera przeprowadzone w Czterech Utworach na trio smyczkowe oparte są na przemianach dodekafonicznej serii. W czasie trwania całego utworu wybrzmiewa ona w oryginalnej wersji tylko raz. Dodatkowo kompozytor umieszcza ją na samym końcu i kamufluje dwunastoma glissandami w partii skrzypiec – każde z nich rozpoczyna się od kolejnego dźwięku dwunastodźwiękowego wzorca.
Życiorys
Kompozytor, dramaturg, grafik, teoretyk i filozof muzyki, pedagog; autor kilkuset utworów muzycznych, kilkunastu książek o muzyce i kilkudziesięciu sztuk teatralnych, wychowawca wielu młodych kompozytorów; twórca niestrudzenie awangardowy, piewca nowoczesności, nieuznający tradycyjnego podejścia do muzyki i do kompozycji. Uważał, że sztuka ma być ciągłym eksperymentem, prowadzonym przy tym z quasi-naukową sumiennością. Studiował muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. Był dziennikarzem Polskiego Radia w Krakowie. Od 1963 roku wykładał kompozycję w Akademii Muzycznej w Krakowie. Pracował jako nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Jagiellońskim, w austriackim Salzburgu, holenderskim Middelburgu i w angielskim Yorku. Współpracował ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia.
Twórczość
Schaeffer śmiało eksperymentował z najróżniejszymi technikami kompozytorskimi i środkami wyrazu. Jako pierwszy polski twórca wprowadził do muzyki happening, teatr instrumentalny. Również jako jeden z pierwszych tworzył muzykę elektroniczną. Niemal każde z ponad 500 jego dzieł to nowy eksperyment, nowe wyzwanie kompozytorskie. W tym niezwykle licznym dorobku na czoło wysuwają się m.in.: dość klasyczne Quattro movimenti na fortepian i orkiestrę (1957), Monosonata na 6 kwartetów smyczkowych (1959), Topofonica na 40 instrumentów (1960), TIS MW2 (teatr instrumentalny – „metamuzyczny audiowizualny spektakl dla aktora, mima, baleriny i 5 muzyków”, 1963), Symfonia na taśmę (1964), Msza elektroniczna na chór chłopięcy i taśmę (1975), Koncert na organy, skrzypce i orkiestrę „B-A-C-H” (1984), Koncert na 2 fortepiany (8 rąk) i orkiestrę (1988) i wiele innych.
Dodekafonia
Na stosunek Schaeffera do dodekafonii w zasadniczy sposób wpłynął kontakt ze Zdzisławem Jachimeckim, pod którego kierunkiem podjął studia muzykologiczne. Jachimecki miał wpływ na ukształtowanie postawy kompozytora wobec problemów innowacji i eksperymentu w muzyce. Już w trakcie studiów powstawały pierwsze utwory dodekafoniczne Schaeffera. Uważał on, że dodekafonia nie jest pomysłem, lecz „odkryciem”. Natomiast istotą manifestowanej przez Schaeffera dwunastotonowości jest komponowanie interwałami, a nie dźwiękami. Założenie to wynikało z obserwacji, iż po transpozycji melodii zmieniają się tylko dźwięki przy stałości interwałów.
Quiz muzyczny
Ćwicz swój słuch muzyczny, powodzenia!
Dodekafonia
To technika dwunastotonowa (z greckiego dodeka oznacza liczbę 12), która powstała w dobie upadku tonalności w muzyce, gdy wszystkie dźwięki skali chromatycznej były traktowane równoprawnie. Pojawiła się wtedy potrzeba nowego uporządkowania atonalnego materiału muzycznego. Z dodekafonii wyrosła technika serialna – jeden z najważniejszych nurtów muzyki II połowy XX wieku.