dodekafonia
To technika dwunastotonowa (z greckiego dodeka oznacza liczbę 12), która powstała w dobie upadku tonalności w muzyce, gdy wszystkie dźwięki skali chromatycznej były traktowane równoprawnie. Pojawiła się wtedy potrzeba nowego uporządkowania atonalnego materiału muzycznego. Z dodekafonii wyrosła technika serialna – jeden z najważniejszych nurtów muzyki II połowy XX wieku.
początki dodekafonii
Dodekafonia została wynaleziona przez Arnolda Schönberga. Jej opracowanie zajęło mu 7 lat. Technikę dodekafoniczną stosowali z powodzeniem jego uczniowie – Alban Berg i Anton Webern (całą trójkę określa się jako nową szkołę wiedeńską). Niezależnie od Schönberga, w tym samym czasie podobną technikę opracowali również dwaj inni twórcy: Rosjanin Jefim Gołyszew i Niemiec Josef Matthias Hauer, jednak to w twórczości Schönberga i jego uczniów dodekafonia znalazła najznakomitszą realizację artystyczną.
główne założenia
technika, a nie stylistyka
Dodekafonia jest wyłącznie techniką kompozytorską, nie zaś stylem. Stosowanie jej, choć powszechnie kojarzone z wiedeńskimi ekspresjonistami, nie ma związku z żadną określoną stylistyką. Schönberg i jego uczniowie łączą technikę dodekafoniczną ze stylem ekspresjonistycznym, istnieją jednak także kompozycje dodekafoniczne utrzymane w innych stylach, np. neoklasycznym (późne dzieła Igora Strawińskiego czy Cztery dialogi na obój i orkiestrę kameralną Tadeusza Bairda), sonorystycznym (Cztery utwory na trio smyczkowe Bogusława Schaeffera), a nawet jazzowym (Koncert na jazz-band i orkiestrę szwajcarskiego kompozytora Rolfa Liebermanna).